Op vrijdag 2 februari stonden 2 professionele strijkkwartetten en 11 amateurzangers op het podium tijdens de Strijkkwartet Biënnale in Amsterdam. Deze 11 amateurzangers vinden het leuk om te zingen, maar geen van hen had ooit op een podium gestaan. Daar komt bij dat ze allemaal een visuele beperking hebben. Met de voorstelling "Trust" lieten ze zien dat dat geen drempel hoeft te zijn.
Muziek verbindt. Dat weet Jorien Habing maar al te goed. Ze werkte mee aan de voorstelling "Trust" en werkt inmiddels al 11 jaar op de muziekafdeling bij Koninklijke Visio, waar ze zich vooral bezighoudt met muziektherapie. Voor dit project hielp ze mee met de zoektocht naar deelnemers. “We hebben samen het plan gemaakt om te werken in een koor van amateurzangers. Dat is denk ik een hele mooie en haalbare manier om samen te werken met een professioneel gezelschap. Het laat zien dat twee op het eerste gezicht totaal verschillende groepen uiteindelijk in de muziek samen kunnen komen.”
De rol van muziek
Muziek kan een belangrijke rol spelen voor mensen met die slechtziend of blind zijn. Zo vertelt Jorien dat ze muziek op twee manieren inzet bij revalidatietrajecten, waarin slechtziende en blinde mensen om leren gaan met hun visuele beperking. “Het is bij uitstek een goed middel om zelfvertrouwen te krijgen in andere zintuigen, zoals gehoor. Je hoeft muziek niet per se van bladmuziek af te lezen, met luisteren kom je ontzettend ver. Maar ook als het gaat om tast, bijvoorbeeld door het bespelen van een piano.” Daarnaast is muziek deel van het rouwproces. “Met muziektherapie geven we uitdrukking aan emoties. Als iemand zijn zicht verliest, dan kan muziek helpen om dat te verwerken. We schrijven over wat hen is overkomen en proberen de emoties die daarbij horen te vangen in de muziek. Zo maak je samen een verhaal.”
Buiten de comfortzone
Het stuk "Trust" is niet alleen spannend omdat het voor de zangers de eerste keer op een podium is, maar ook omdat ze een deel moeten improviseren. Het stuk is namelijk niet helemaal uitgeschreven. Bij sommige stukken luisteren de zangers en bedenken ze op dat moment wat daar past. Een stuk dat compleet buiten de comfortzone gaat. En ook Jorien treedt buiten haar comfortzone: “Ik zing zelf ook mee”, vertelt Jorien. Ze heeft zelf geen visuele beperking. “Maar ik sluit wel mijn ogen tijdens het zingen. Toen ik dat deed besefte ik me pas hoe moeilijk het is. Je kan niet even naar je buurman of buurvrouw kijken. Je ziet het niet als iemand een knikje geeft om te laten weten dat je moet beginnen. Je moet echt op jezelf vertrouwen. En als het niet goed gaat moet je erop vertrouwen dat de rest het voor je opvangt. Dit heb ik nog nooit ervaren, en dat terwijl ik al zo lang met de doelgroep werk.”
Samen impact maken
Tijdens de voorbereidingen heeft Jorien samen met het koor gewerkt aan zelfvertrouwen en hoe de zangers op het podium staan. “We hebben geen audities gehouden om de beste zangers te selecteren. Het was alleen belangrijk dat je het leuk vindt om te doen. Daarnaast heb je professionele musici en daar komt ook nog een componist bij met een eigen stijl. Drie visies, drie meningen. Ik vond het best spannend om dat bij elkaar te krijgen. Maar ik denk dat dat uiteindelijk erg goed gelukt is. Mede doordat de professionele musici en de componist overal voor openstonden. Ze luisterden naar de zangers. Wat hebben ze nodig? Waar lopen ze tegenaan? Ze werden serieus genomen.”
Slechtziend of blind zijn, is geen identiteit. "Trust" laat zien dat er ontzettend veel mogelijk is voor mensen met een beperking. Maar Jorien hoopt ook dat het bij professionele muzikanten iets teweegbrengt. “De standaarden in de muziekwereld liggen enorm hoog. Dit stuk is het bewijs dat je door samen te werken iets heel moois kunt neerzetten. Met of zonder veel ervaring. Samen kun je impact maken.”
Creatief directeur van de Biënnale Yasmin Hilberdink noemt "Trust" een bijzonder verhaal dat iedereen zou moeten horen. “Ik ben erachter gekomen dat veel van de zangers zichzelf wel eens afvragen hoe ze in deze samenleving kunnen meedraaien met hun beperking, hoe ze kunnen bijdragen. In dit project speelde dat geen rol, er waren geen drempels. Iedereen was gelijkwaardig aan elkaar.” 