Veilig en verantwoord kunnen fietsen is belangrijk voor de zelfstandige mobiliteit. Maar wanneer kun je als slechtziende fietser zelfstandig, veilig en verantwoord deelnemen aan het verkeer? In het onderzoek “Veilig op de fiets” van Bart Jelijs van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) in samenwerking met Koninklijke Visio stond deze vraag centraal. De resultaten zijn bekend en Jelijs is op 30 maart gepromoveerd aan de Rijksuniversiteit Groningen.
In Nederland fietsen veel mensen dagelijks bijvoorbeeld om naar school, het werk of de supermarkt te gaan. Ook wordt deze vorm van beweging steeds relevanter. In de eerste plaats blijven mensen dat steeds langer doen (denk aan ouderen met elektrische fiets). Ten tweede wordt fietsen sterk gestimuleerd, mede vanwege voordelen voor klimaat, ruimte en gezondheid.
Bij fietsers denk je niet meteen aan mensen met een visuele beperking. Toch zijn er veel slechtziende Nederlanders die op de fiets stappen en goed mee kunnen komen in het verkeer.
Veilig zelfstandig fietsen
Het is bekend dat er mensen zijn met een ernstige visuele beperking die zelfstandig fietsen. Maar er zijn ook mensen met mildere visuele beperkingen die zijn gestopt met fietsen. Hoe slecht iemand ziet is niet altijd doorslaggevend voor het gebruiken van de fiets: hierbij spelen ook andere omstandigheden mee. Het doel van het onderzoek was te bekijken wélke omstandigheden dit zijn, welke moeilijkheden slechtziende fietsers ervaren en hoe zij hun gedrag aanpassen om te kunnen fietsen. Meer kennis hierover helpt andere slechtziende mensen bij het (leren) fietsen en het geeft organisaties zoals Visio handvatten voor de optimalisatie van fietsadvies en –training.
Omgeving en zelfvertrouwen belangrijke factoren
Het onderzoek van Jelijs laat zien dat voor het gebruiken van de fiets niet alleen omgevingsomstandigheden (zoals de infrastructuur en verkeerssituatie), maar ook het zelfvertrouwen belangrijk zijn. Moeilijkheden die veel slechtziende fietsers ervaren hebben te maken met:
- licht-donkerwisselingen
- oversteken van kruisingen zonder verkeerslichten
- de slechte zichtbaarheid van anderen
Slechtziende fietsers rijden vaker langzamer dan hun goedziende leeftijdgenoten, mogelijk om de visuele informatie te verwerken. Er zijn geen aanwijzingen dat slechtziende fietsers andere, veiligere routes nemen.
Fietsadvies -en training
Het project ‘Veilig op de Fiets’ leverde voor Visio veel nieuwe informatie op, waarvan een deel ook al in de praktijk wordt gebruikt. Een belangrijke algemene bevinding is dat richtlijnen voor het zelfstandig fietsen niet alleen gebaseerd moeten zijn op de aard of de ernst van de visuele functiebeperking, want dit sluit veel slechtziende mensen onnodig uit van het fietsen.
Naast het verbeteren van de fietsvaardigheden wordt er ook meer aandacht besteed aan het vergroten van het zelfvertrouwen.
Proefschrift
Geïnteresseerd in de uitgebreide resultaten van het onderzoek? Lees dan hier het Engelstalige proefschrift.
Meer informatie of vragen?
Neem dan contact op met Bart Jelijs.
E VeiligOpDeFiets@rug.nl
T 050 363 97 28
Vanuit Visio hebben Bart Melis (Klinisch fysicus) en Joost Heutink (Directeur Onderzoek & Zorgverbetering) een bijdrage geleverd aan het onderzoek.