Onderzoek: Veilig op de fiets

Veilig en verantwoord kunnen fietsen is belangrijk voor de zelfstandige mobiliteit. Maar wanneer kun je als slechtziende fietser zelfstandig, veilig en verantwoord deelnemen aan het verkeer? Hierover bestaan veel meningen, maar vreemd genoeg is hier nauwelijks onderzoek naar gedaan.

"Veilig op de fiets" is een onderzoeksproject van Visio, Bartiméus en Rijksuniversiteit Groningen. Er wordt onderzocht welke knelpunten slechtziende fietsers in het dagelijks leven tegenkomen. Dit wordt vergeleken met goedziende fietsers. Het doel is om slechtziende mensen zo lang mogelijk zelfstandig veilig te kunnen laten fietsen op een gewone of een elektrische fiets. Met dit project wordt een eerste stap gezet naar het bieden van wetenschappelijk gefundeerde ondersteuning bij het veilig en verantwoord (leren) fietsen met slechtziendheid.

Resultaten

Belangrijke factoren voor fietsen met een visuele functiebeperking: Delphistudie

Het eerste deelonderzoek had als doel in kaart te brengen welke factoren belangrijk zijn bij het zelfstandig fietsen met een visuele functiebeperking. Een panel van 42 professionals en slechtziende personen nam deel aan een online vragenlijstenonderzoek dat uit twee ronden bestond (zgn. Delphistudie). In de eerste ronde werden de factoren d.m.v. open vragen geïdentificeerd, waarna het panel deze factoren in de tweede ronde rangschikten op volgorde van belangrijkheid. Volgens het panel zijn belangrijke omgevingsfactoren o.a. de verkeerssituatie en eigenschappen van de infrastructuur. Belangrijke persoonlijke factoren vonden zij o.a. persoonlijkheid en verkeerservaring. De resultaten van dit onderzoek kunnen worden gebruikt om de zelfstandige mobiliteit van slechtziende personen te optimaliseren.

Er is een (Engelstalig) artikel over dit onderzoek gepubliceerd door Taylor & Francis in het digitale tijdschrift Disability and Rehabilitation op 12 juni 2018. Lees het hele artikel online.

Moeilijkheden bij het fietsen met een visuele functiebeperking: online enquête

Het tweede deelonderzoek had als doel om een overzicht te krijgen van de moeilijkheden die mensen met een visuele functiebeperking ervaren bij het zelfstandig fietsen. In totaal vulden 197 slechtziende fietsers, 22 voormalig fietsers en (ter controle) 109 goedziende fietsers een online vragenlijst in over potentiële moeilijkheden gerelateerd aan: visuele functies, het besturen van de fiets en contextuele factoren.

De slechtziende fietsers bleken de meeste moeilijkheden te ervaren met licht-donkerwisselingen, het oversteken van kruisingen zonder verkeerslichten en de slechte zichtbaarheid van andere weggebruikers. Voor de voormalig fietsers waren vergelijkbare moeilijkheden bepalend voor het stoppen met zelfstandig fietsen. De aard van de beperkingen en het moment waarop deze ontstaan kunnen specifieke moeilijkheden teweegbrengen. De mogelijkheid om te fietsen lijkt echter niet alleen af te hangen van visuele functies, maar ook van het voldoende kunnen compenseren voor de moeilijkheden die ontstaan door de visuele functiebeperking.

The British Journal of Visual Impairment publiceerde op 20 februari 2019 een (Engelstalig) artikel over dit onderzoek. Lees het hele artikel over het onderzoek online .

Hoe rijden slechtziende fietsers op een gewone en elektrische fiets?

Met het derde deelonderzoek werd onderzocht of slechtziende fietsers voor hun visuele functiebeperkingen compenseren door langzamer te fietsen of door de afstand tot de berm aan te passen. In totaal deden 31 personen mee: 12 met een lage gezichtsscherpte, 9 met perifere gezichtsvelduitval en (ter controle) 10 zonder visuele functiebeperking. De deelnemers fietsten twee keer een route van ongeveer 8 kilometer; één keer op een gewone fiets en één keer op een elektrische fiets. Op de fietsen waren gps-camera’s gemonteerd. Hiermee werden relevante gegevens in kaart gebracht, waaronder de fietssnelheid en de afstand tot de berm. 

In grote lijnen is de conclusie dat slechtziende mensen die nog regelmatig fietsen, vergeleken met normaalziende mensen, niet langzamer rijden of een andere afstand tot de berm houden. Dit onderzoek toont daarnaast aan dat het voor sommige mensen met een (ernstige) visuele functiebeperking mogelijk is om veilig een gevarieerde route te rijden op een gewone of elektrische fiets.

Het wetenschappelijke tijdschrift Transport Research Part F publiceerde op 7 februari 2020 een (Engelstalig) artikel over dit onderzoek naar fietsen met een visuele beperking.

Natuurlijk Fietsen

De resultaten van Natuurlijk Fietsen, het volgende deelonderzoek, volgen nog.

Meer informatie