Wennen aan een bril bij een meervoudige beperking: wat kan wel?

Eén van de trajecten die een cliënt kan volgen bij Visio is een brilgewenningstraject. Dit traject wordt vaak ingezet bij kinderen, maar ook bij volwassenen met een visuele en verstandelijke beperking. Het dragen van een bril kan voor hen ongemakkelijk of onprettig aanvoelen; er zit immers de hele dag iets op je gezicht. Daarbij is het effect van beter zicht voor hen niet altijd direct merkbaar of te koppelen aan het dragen van de bril. Een brilgewenningstraject vraagt daarom om maatwerk, geduld én goede samenwerking. Zo ook bij Louise.

Louise gaat iedere dag naar de dagbesteding op de zorgboerderij. Daar merkten haar begeleiders en ouders dat ze haar bril nodig had, maar deze structureel weigerde te dragen. Haar bril paste niet meer goed, waardoor ze steeds tegen de pootjes achter haar oren duwde en de bril afviel. Er moest dus een nieuwe bril komen, maar Louise heeft soms moeite met het onderzoeken van haar visus, en ook het druppelen van haar ogen (nodig om een goede brilsterkte te meten) is lastig. Daarom werd de hulp van Visio ingeschakeld.

Eerst kijken, dan handelen

Marina, consulent VVB (visuele en verstandelijke beperking), was als eerste betrokken. Ze voerde een observatiegesprek met de ouders en de begeleiders van Louise. Samen bespraken ze hoe ze het vervolgtraject het beste konden aanpakken. “Standaard oogtesten werken vaak niet goed bij mensen met een meervoudige beperking. We moeten echt kijken naar wat wél werkt,” legt Marina uit. Het kan zijn dat de cliënt snel is afgeleid, de opdrachten van de orthoptist niet goed kan uitvoeren of de omgeving als onprettig ervaart.

Een meting met tijd en aandacht

Daar kwam Celina in beeld. Zij is orthoptist bij Visio en gespecialiseerd in visuele onderzoeken bij onder andere mensen met een verstandelijke beperking. Anders dan in een ziekenhuis, waar je soms binnen 20 minuten klaar moet zijn, neemt zij de tijd. “Ik had 1,5 uur om opnieuw een meting te doen. Soms zijn het maar korte momenten waarop iemand de bril wil opzetten, daar moet je dan alles uithalen,” vertelt Celina. Ook is er bij Visio een oogarts aanwezig die meteen de gezondheid van het oog kan beoordelen.

Samen werken aan gewenning

Na de meting ging Marina verder aan de slag met Louise, haar ouders en de begeleiders van de zorgboerderij. Ze gaf advies over hoe je een bril op een positieve manier kunt aanbieden. “Het kan zijn dat de bril fysiek niet lekker zit, of dat iemand negatieve associaties heeft. Door te zoeken naar één-op-éénmomenten waarop de bril op een positieve manier wordt aangeboden, kan de gewenning stap voor stap plaatsvinden.”

Het effect van samenwerking

Bij Visio is multidisciplinaire samenwerking de standaard. Celina: “We overleggen met collega’s, delen updates en denken met elkaar mee. Iedereen heeft zijn eigen expertise, zo kunnen we de cliënt echt van alle kanten ondersteunen.” Omdat Marina in haar rol als consulent veel en langer contact heeft met de cliënt, krijgt zij vaker een terugkoppeling dan Celina, die vooral in het begin van het traject betrokken is. “Maar we lopen vaak bij elkaars kantoor binnen of we kletsen bij de koffiemachine. Dan gaat het regelmatig over de voortgang van cliënten: ‘We zijn met die bril aan het oefenen. Het gaat heel goed.’ Of juist: ‘Het gaat nog niet zo lekker.’”

Toch was deze casus extra bijzonder: Marina kreeg een foto toegestuurd waarop Louise lachend haar bril droeg en voor het eerst op de wip durfde. Deze mocht ze, met toestemming van de ouders, delen met het team. “Dat gebeurt niet vaak,” zegt Celina. “Het is voor ons een waardevol moment. Het herinnert ons eraan waar we het voor doen.”

Meer dan zicht alleen

Het brilgewenningstraject van Louise laat zien hoe belangrijk het is om verder te kijken dan de vraag. Het vraagt om samenwerking, maatwerk, vertrouwen en betrokkenheid: bij de cliënt, bij ouders en begeleiders, én bij elkaar als collega’s. Een foto als terugkoppeling is dan een klein gebaar met een grote betekenis voor het team.