Bartiméus en Koninklijke Visio roepen op tot actie
Voor veel slechtziende en blinde kinderen is het ideaal: onderwijs in de eigen buurt, samen met broertjes, zusjes en vriendjes, net als ieder ander kind. In de praktijk gaat dat vaak goed, maar zeker niet altijd. De oorzaken?
Leerlingen lopen te vaak vast
Ondanks de inzet van scholen, ambulante onderwijskundige begeleiders en platforms zoals Eduvip lopen leerlingen nog te vaak vast. De oorzaak is vaak simpel: ontoegankelijke lesboeken, doorstroomtoetsen (waarvan alleen de Cito bruikbaar is) en digitale leeromgevingen zoals Magister en Somtoday die niet werken voor slechtziende en blinde leerlingen. Het gevolg: een noodgedwongen overstap naar speciaal onderwijs, met reistijden die kunnen oplopen tot uren per dag.
“Dat is onnodig en onacceptabel,” zegt Jorieke Streef, directeur onderwijs bij Bartiméus. “Toegankelijkheid is geen luxe, maar een basisvoorwaarde voor gelijke kansen.”
Europese wetgeving laat jongeren in de steek
Op 25 juni 2025 is de European Accessibility Act (EAA) in werking getreden. Deze wet verplicht bedrijven in heel Europa hun digitale producten en diensten toegankelijk te maken voor mensen met een beperking. Maar opvallend genoeg geldt die verplichting níet voor les- en studiemateriaal.
“Juist hier laat de wetgeving een gat vallen,” stelt Marcel Janssen, directeur onderwijs bij Koninklijke Visio. “Als leerlingen niet eens hun schoolboeken kunnen lezen of toegang hebben tot digitale leeromgevingen, dan is inclusie een loze belofte.”
Vervolgonderwijs: dichte deuren
De problemen beperken zich niet tot het basisonderwijs. Studenten met een visuele beperking worden in het MBO en HBO regelmatig geweigerd of lopen vast simpelweg omdat opleidingen onvoldoende toegankelijk zijn en de opleiding niet tegemoet kan komen aan hun ondersteuningsbehoefte. Om dit structureel aan te pakken, starten Bartiméus en Koninklijke Visio een onderzoek naar de toegankelijkheid van vervolgopleidingen in Nederland.
Arbeidsparticipatie dramatisch laag
Daarnaast wordt gewerkt aan betere doorstroming naar werk. Op dit moment heeft slechts drie op de tien mensen met een visuele beperking betaald werk; zeven van de tien zitten noodgedwongen thuis. Met een nieuw project willen Bartiméus en Visio de arbeidsparticipatie vergroten door jaarlijks circa vijftig studenten in hun laatste studiejaar intensief te begeleiden bij de overstap naar werk.
Toegankelijkheid is geen luxe, maar een recht
“Nederland profileert zich graag als een inclusieve samenleving, maar zolang basisvoorwaarden zoals toegankelijke lesboeken, digitale leeromgevingen en eerlijke kansen in basis- en vervolgonderwijs ontbreken, blijft dat een loze belofte voor jongeren met een visuele beperking.
Toegankelijkheid moet niet langer een voetnoot zijn in beleid of wetgeving, maar een uitgangspunt. Alleen dan krijgen ook deze jongeren een eerlijke kans op onderwijs én werk”, aldus Jorieke Streef, directeur onderwijs, Bartiméus en Marcel Janssen, directeur onderwijs, Koninklijke Visio.
Dringende oproep
Bartiméus en Koninklijke Visio doen een dringende oproep aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, educatieve uitgevers en andere betrokkenen:
- Zet de toegankelijkheid van les- en studiemateriaal hoger op de agenda. Maak dit verplicht voor educatieve uitgevers, leg dit vast in wetgeving of maak dit een vereiste vanuit het ministerie van OCW.
- Zorg dat wetgeving zoals de EAA ook onderwijs omvat.
- Geef jongeren met een visuele beperking eerlijke kansen in onderwijs én arbeid. Vraag deze jongeren wat zij nodig hebben om succesvol te zijn in studie en werk.
Week van de Toegankelijkheid 2025
Deze oproep doen Bartiméus en Visio gezamenlijk in het kader van de Week van de Toegankelijkheid 2025 - van 6 t/m 12 oktober - met als thema 'Toegankelijk onderwijs'.
Wij vragen specifieke aandacht voor toegankelijkheid in het onderwijs, want dat is een (basis)recht. Wat daar nog écht voor nodig is?
Als expertise-organisaties hebben we deze kennis volop in huis en die delen we graag met anderen om ‘toegankelijk onderwijs’ te verbeteren. Hopelijk draagt deze actie bij aan structurele oplossingen voor kinderen, jongeren, studenten en werkzoekenden met een visuele beperking. Toegankelijkheid is namelijk géén keuze!
“Toegankelijk onderwijs is de sleutel tot een inclusieve samenleving. Zonder toegankelijke les- en studiematerialen en opleidingen blijft de deur voor vele jongeren met een visuele beperking onnodig gesloten”, aldus Bartiméus en Koninklijke Visio.
Achtergrond
Bartiméus en Koninklijke Visio bieden onder andere onderwijs en onderwijsbegeleiding aan leerlingen met een visuele beperking, circa 3.700 leerlingen in totaal.
Ambulante onderwijskundige begeleiding
85% van de slechtziende en blinde leerlingen volgt regulier basis en voortgezet onderwijs nabij huis, geholpen door ambulante onderwijskundige begeleiders (aob-ers) die de school, de leerkracht en de leerling begeleiden. Het gaat hierbij om 3.100 leerlingen, waarbij er 1.000 leerlingen worden begeleid vanuit Bartiméus, en ruim 2.100 leerlingen vanuit Koninklijke Visio.
Speciaal onderwijs
Daarnaast is er een groep slechtziende en blinde leerlingen die speciaal basis en voortgezet onderwijs volgt op een van de scholen van Bartiméus en Koninklijke Visio. Hierbij gaat het om 600 leerlingen totaal, waarvan circa 150 leerlingen bij Bartiméus onderwijs volgen, en circa 450 leerlingen bij Koninklijke Visio.
