Op vrijdag 14 februari 2025 verdedigt Miriam Stolwijk haar proefschrift over verwijzingen naar visuele revalidatie en low vision specialisten (LVS). Dit onderzoek is uitgevoerd bij het Amsterdam UMC, gefinancierd door de Visio Foundation.
Achtergrond en belang van het onderzoek
Een visuele beperking heeft grote gevolgen voor de zelfredzaamheid en kwaliteit van leven. In Nederland kunnen oogartsen volgens de richtlijn “Visuele beperkingen - verwijzing en revalidatie” doorverwijzen naar:
- Visuele revalidatiezorg bijvoorbeeld bij Visio
- Low vision specialisten of optometristen voor hulpmiddelen zoals loepen en aangepaste brillen.
Internationaal onderzoek toont aan dat LVS de kwaliteit van leven verbetert. Toch ontvangt niet iedereen die hiervoor in aanmerking komt deze zorg. Dit onderzoek richt zich op de factoren die verwijzing beïnvloeden in hoge-inkomenslanden, met een focus op Nederland en Duitsland.
Belangrijkste bevindingen
Het onderzoek laat zien dat verwijzing naar LVS wordt beïnvloed door factoren op verschillende niveaus:
- Individueel niveau: Patiënten ervaren drempels door onder andere een lage sociaaleconomische status, hoge leeftijd of beperkte mondigheid. Ook intrinsieke motivatie, acceptatie van de oogaandoening en de ervaren impact spelen een rol.
- Interpersoonlijk niveau: De interactie tussen patiënt en zorgverlener is cruciaal. Patiënten die zelf initiatief nemen en hun arts actief vragen naar LVS, worden vaker verwezen.
- Organisatorisch en maatschappelijk niveau: Toegankelijkheid van zorg, locatie van expertisecentra en kennis over LVS bij verwijzers zijn belangrijke factoren.
Daarnaast wordt niet altijd verwezen volgens de richtlijn. Zo wordt verwijzing soms pas overwogen bij een visus lager dan 0.3, terwijl verwijzing ook eerder mogelijk is. Oogartsen spelen hierin een sleutelrol.
Aanbevelingen voor betere verwijzing
Het onderzoek doet concrete aanbevelingen om de verwijzing naar LVS te verbeteren:
- Bewustwording bij oogartsen en verwijzers: Zorgprofessionals moeten zich realiseren dat niet alleen objectieve visuscriteria bepalend zijn, maar ook de ervaren impact op het dagelijks leven.
- Actieve informatievoorziening: Aandacht blijven vragen voor de verwijzing bij oogartsen en oogartsen blijven informeren over de mogelijkheden die Visio heeft voor haar patiënten (zoals het Visio Kennisportaal), via nieuwsbrieven en congressen (zoals het NOG).
- (Algemene) terugkoppeling van patiënttrajecten: Oogartsen worden eerder gestimuleerd om te verwijzen als ze weten dat patiënten goed worden opgevangen.
- Digitale ondersteuning in de praktijk: Denk aan een verwijsalert in het elektronisch patiëntendossier (EPD) wanneer een patiënt mogelijk in aanmerking komt voor LVS.
- Betere online informatie voor patiënten: Veel patiënten zoeken zelf naar informatie. Toegankelijke online bronnen over LVS kunnen helpen de drempel te verlagen.
Vervolgonderzoek
Er zijn verschillende aanknopingspunten voor verdere studie:
- De rol van (low vision) optometristen en opticiens in het verwijzingsproces.
- De effectiviteit van beslissingsondersteunende systemen, zoals verwijsalerts in het EPD.
- Internationale vergelijkingen om best practices in kaart te brengen.
Daarnaast start per 1 mei een nieuw onderzoek naar het zorgpad maculadegeneratie bij Low Vision Research (Amsterdam UMC). Dit onderzoek bekijkt onder andere hoe PROMS (Patient-Reported Outcome Measures) kunnen worden ingebouwd in het elektronisch patiëntendossier om verwijzing te verbeteren.
Dit onderzoek onderstreept het belang van een goed georganiseerd verwijssysteem. Door betere samenwerking en ondersteuning kunnen meer mensen met een visuele beperking tijdig de juiste zorg krijgen.
