Leon is 13 jaar en zit in de tweede klas van het VWO op het Hogeland College in Warffum. Een leergierige, slimme jongen. Hij ziet zichzelf als een gewone scholier. Dat is hij ook. Maar er is iets dat hem net een beetje anders maakt: zijn visuele beperking. Hij krijgt ondersteuning van ambulant onderwijskundig begeleider Karin. Leon redt zichzelf prima, maar toch is de ondersteuning van meerwaarde. Hoe ziet de begeleiding eruit? En wat betekent het voor Leon en zijn omgeving?
Leon verloor op jonge leeftijd vrijwel al zijn zicht door een combinatie van netvliesloslatingen en staar. Waar hij ooit 50% kon zien, is dat nu minder dan 1%. "Ik zie vormen en kleuren, maar details niet meer," legt hij uit. Toch blijft hij positief. "Ik kan zelfstandig lopen op plekken die ik ken, en ik volg gewoon lessen met hulpmiddelen zoals een laptop en een brailleleesregel."
Expertise gaf rust
Volgens zijn moeder Marianne is die positieve instelling kenmerkend voor Leon. "Hij denkt in mogelijkheden. Waar wij als ouders soms zien wat hij niet kan, ziet Leon vooral wat wél kan." Toch is de begeleiding van Visio volgens Marianne cruciaal geweest in het vinden van oplossingen en perspectief. "Toen Leon steeds minder ging zien, was dat best een zware tijd. Je maakt je zorgen om je kind, hoe gaat hij hiermee om en hoe kunnen wij er het beste mee omgaan? Van experts te horen krijgen wat er allemaal mogelijk was, gaf op dat moment heel veel rust."
Zelfstandigheid staat voorop
Karin begeleidt Leon sinds eind groep 7. "Hij is iemand die goed weet wat hij wil en daar stevig voor gaat staan," vertelt ze. Die eigenschap was nodig, want Leon moest in korte tijd veel leren. "In een jaar tijd leerde hij braille lezen, werken met een laptop en lopen met een taststok. Dit kon mede dankzij hybride onderwijs in samenwerking met de Visio school.” Voor Leon was dat niet altijd even leuk, geeft hij toe: "Ik moest ineens naar een speciale school, braille leren, en met een stok lopen. Dat vond ik soms best irritant." Op school gebruikt Leon de taststok dan ook niet, omdat hij die daar als een belemmering ervaart. “Aangezien hij de taststok nog niet als hulpmiddel ziet, willen we dit ook niet verplichten,” zegt Karin, “maar we zien wel dat hij buiten school, in onbekende omgevingen, vaker gebruik maakt van de stok.”
Zelfstandigheid en eigen keuzes maken staan volgens Karin voorop, maar ondersteuning blijft belangrijk. "Leon weet het zelf allemaal wel, maar soms vraagt school iets wat niet goed aansluit bij zijn situatie. Denk bijvoorbeeld aan grafieken bij wiskunde. Ziende leerlingen hebben de grafiek op het bord gezien tijdens de uitleg, Leon hoort het alleen. En ook al is dat voor Leon, slim als hij is, genoeg, hij staat toch met 1-0 achter.” Karin zoekt naar praktische oplossingen om het onderwijs nog toegankelijker te maken en geeft adviezen en voorlichting aan de docenten van het Hogeland College. “Aan het begin van het schooljaar geef ik samen met Leon een presentatie aan het docententeam, zodat Leon elk jaar goed kan starten.” Daarnaast houdt ze korte lijntjes met Leon, zijn ouders en de school via mail of telefoon. “En als het nodig is, kom ik in de klas kijken om mee te denken over oplossingen.” Minimaal vier keer per jaar zitten Leon, zijn ouders, de school en Karin samen om te bespreken wat er goed gaat en wat beter kan. Maar Leon blijft altijd in de lead.
De kleine dingen maken het verschil.
Voor Marianne is het vooral geruststellend dat er een professional is die met hen meedenkt. "Wij wisten helemaal niets van ICT-hulpmiddelen of de mogelijkheden voor slechtziende kinderen. Karin heeft ons daarbij geholpen. Nu zien we hoe Leon met hulp van apps, zijn laptop en brailleleesregel gewoon zijn ding kan doen.” Natuurlijk blijven er uitdagingen. "Ook met de techniek vandaag de dag is het soms lastig. Als het haakje in een formule tijdens een wiskundetoets niet goed wordt voorgelezen, dan kan dat een toets ineens een stuk lastiger maken." Leon zelf blijft nuchter: "Soms is het vervelend als er iets niet werkt, zoals toen mijn laptop tijdens een toets niets opsloeg. Maar uiteindelijk los ik het wel op."
Volgens Karin zijn leerlingen zoals Leon bijzonder. “Het is onze taak om ze te helpen het maximale uit zichzelf te halen." Marianne vult aan: "Wat ik fijn vind, is dat Leon altijd centraal staat in de begeleiding."
En Leon? Die heeft een duidelijke boodschap: "Kijk naar wat voor jou werkt, en laat je niet tegenhouden. Met een beetje hulp lukt het allemaal."
Gespecialiseerd onderwijs – extra begeleiding
Gespecialiseerd onderwijs is onderverdeeld in vier clusters. Cluster 1 omvat ambulante onderwijskundige begeleiding aan ruim 3.000 kinderen en jongeren met een visuele beperking. Deze begeleiding, die Leon ook krijgt, richt zich op het ondersteunen van leerlingen met een visuele beperking, zowel in het reguliere als het speciaal onderwijs. Dat gebeurt op allerlei niveaus, op scholen voor (speciaal) basisonderwijs, voortgezet onderwijs, (voortgezet) speciaal onderwijs, MBO en HBO en aan universiteiten, waar leerlingen met een visuele beperking onderwijs volgen. Het doel is deze leerlingen zo goed mogelijk mee te laten doen in het onderwijs. Dit gebeurt door:
- Advies aan leraren en scholen
- Begeleiding van de leerling
- Ondersteuning van ouders
- Technologische hulpmiddelen
In 2024 is onder contactpersonen op de scholen, ouders en leerlingen de tevredenheid en kwaliteit onderzocht van de ambulant onderwijskundige begeleiding door cluster 1. Kijk of klik hier voor “Goede rapportcijfers ambulant onderwijskundige begeleiding”.