De feestdagen staan voor de deur. Voor veel mensen een tijd van gezellig samenzijn, lekker eten en veel lichtjes. Maar voor kinderen en jongeren met een visuele beperking kan deze tijd van het jaar ook een uitdaging zijn, door het donker en meer prikkels. Hoe beleven Ritske (17), Jazerah (19) en Marita (13) deze feestelijke periode? In dit artikel delen zij hun ervaringen en tips om de feestdagen positief en ontspannen door te komen.
Ritske: “Top2000 en de geur van Kerst maken december een feest voor mij”
Ritske is een spontane jongen uit Friesland van 17 jaar oud en komt uit een gezin met drie kinderen. Hij is dol op de decembermaand: “December is mijn favoriete maand”.
Wat maakt december zo speciaal? Ritske vertelt: “Natuurlijk Sinterklaas, maar vooral dat Kerst wordt gevierd. We halen een echte kerstboom, want die ruikt dan zo lekker. We versieren de kerstboom samen, ik steek geurkaarsen aan en ik houd ervan dat ik kerstliedjes kan luisteren". Het samen vieren staan centraal en is echt een traditie. “Mijn opa en oma zijn er dit jaar ook weer bij. Normaal komen mijn oom en tante ook wel, maar die gaan op vakantie. Ik vind het gezelliger als zij er ook bij zijn, want dat doen we altijd. Dan zijn we allemaal bij elkaar. Maar voor hen is vakantie ook wel erg leuk.”
De grote favoriet van Ritske in de decembermaand is de Top2000. “Mijn favoriete nummer is die van Bohemian Rapsody van Queen. Daar moet het einde jaar wat mij betreft mee afsluiten. Dat zou het compleet maken. We luisteren allemaal de Top2000 en hebben allemaal eigen favorieten die we ook doorgeven.”
Oud en nieuw heeft ook twee tradities waar Ritske erg van geniet. “We bakken traditiegetrouw oliebollen en gourmetten. Ik vind dat dat met oud en nieuw hoort!”
Gehoorbescherming tijdens oud en nieuw
Het enige dat Ritske in de decembermaand minder leuk vindt, is het vuurwerk. “Als ik in de verte vuurwerk hoor, vind ik het prima, maar met oud en nieuw blijf ik om 00.00 uur binnen. Ik kan namelijk erg schrikken van de knallen. Mijn broertje en zus zijn ook blind, maar zij ervaren het vuurwerk anders. Zij schrikken daar minder van en gaan wel naar buiten.” De tip die Ritske voor andere kinderen heeft voor als ze last hebben van vuurwerk is dan ook: binnenblijven. “Wil je wel naar buiten, draag dan gehoorbescherming zoals een geluidwerende koptelefoon.”
December is voor veel mensen een maand met veel prikkels en drukte. Ritske heeft daar eigenlijk geen last van, geeft hij aan. Dat komt mede omdat hij niet naar winkels gaat en ook doordat het gezin de feestdagen thuis viert, in de vertrouwde omgeving en met vertrouwde mensen.
Jazerah: “Stel geen hoge eisen en geniet van wat wél lukt”
Voor de 19-jarige Jazerah zijn de feestdagen een tijd van samenzijn en gezelligheid, maar ook een periode waarin ze bewust met haar energie omgaat. Jazerah heeft occulte maculadystrofie. Dat is een zeldzame oogaandoening waarbij haar zicht steeds verder achteruitgaat. Daarnaast heeft Jazerah een hoornvliesbeschadiging. Waar ze eerst volledig kon zien, heeft ze nu nog 5% zicht. “Ook al is het soms lastig, je moet altijd positief proberen te blijven. Negatief denken helpt je niet verder.”
Familie, schaatsen en rustmomenten
Jazerah woont in Zaandam bij haar opa en oma en is bijna klaar met haar opleiding tot Office Management Specialist. Tijdens de feestdagen brengt zij graag tijd door met familie. Kerst viert ze meestal bij haar moeder aan de andere kant van Nederland. “Ik ga wat eerder naar haar toe, zodat ik rustig kan wennen aan de omgeving. Op Kerstavond zijn we vaak rustig bij elkaar. Eerste Kerstdag vieren we met een gezellig diner met meer familieleden. Tweede Kerstdag gaan we vaak schaatsen. Dat vind ik echt een leuke traditie. Ik schaats gewoon mee en we hebben zo veel plezier met elkaar”
Ook cadeautjes spelen een belangrijke rol in Jazerah’s kerstviering. Het cadeautjes uitkiezen voor haar verlanglijst vindt ze tegenwoordig wel een uitdaging. “Toen ik nog goed kon zien, wist ik precies wat ik leuk vond, zoals knutselen en lezen. Nu lukken die hobby’s niet goed meer. Dat maakt het lastiger om leuke cadeautips te bedenken. Gelukkig vraagt mijn familie wat ik fijn vind.”
Luisteren naar wat je nodig hebt
Tijdens en rond de feestdagen verdeelt ze bewust haar energie. “Mijn ogen moeten in de winter harder werken door het weinige licht. Prikkels zoals geluid maken me sneller moe. Daarom plan ik rustmomenten in en luister ik naar wat ik nodig heb. Bij de revalidatiegroep voor jongeren, van Visio, kreeg ik hier handige tips voor, zoals de lepeltjestheorie.”
Ook Oud en Nieuw viert Jazerah op haar eigen manier. “Vroeger genoot ik van vuurwerk, maar nu zie ik alleen nog de kleuren. Ik blijf liever binnen, bak samen lekkere dingen met mijn familie en ga op tijd naar bed.
Tips van Jazerah
Jazerah wil andere jongeren met een visuele beperking meegeven dat het belangrijk is om je eigen grenzen te bewaken. “Blijf niet alleen maar binnen zitten. Ga even naar buiten en maak een korte wandeling om te ontprikkelen. Dat geeft rust. En stel niet te hoge eisen aan jezelf. Je hoeft niet alles perfect te doen. Het is oké om sommige dingen te laten en te genieten van wat wél lukt. Dat geldt niet alleen tijdens de feestdagen, maar eigenlijk altijd.”
Met haar positieve instelling maakt Jazerah van de feestdagen een waardevol moment, op haar eigen manier. Dat wil ze anderen ook meegeven: “Het belangrijkste is om keuzes te maken die voor jou werken.”
Marita: “Tijdens de feestdagen breng ik extra tijd door met de familie”
Marita is 13 jaar oud en komt uit Syrië. Ze woont nu twee jaar in Nederland, in Vollenhove, samen met haar ouders en twee broers. Ze zit in de tweede klas van de middelbare school. Marita heeft een visuele beperking, vooral voor het veraf zien. "Ik kan alles goed zien op een meter afstand, maar verder dan dat wordt het moeilijker. Op school doe ik gewoon mee zoals andere leerlingen. Ik gebruik geen speciale hulpmiddelen. Ik doe gewoon mee met alles wat we doen en kijk naar wat wel mogelijk is."
"Ik hou van de mooie kerstverlichting"
De maand december betekent voor haar gezelligheid, lekker eten, leuke activiteiten en tijd doorbrengen met familie. "Ik vind december een gezellige maand. Ik hou van de mooie verlichting, pakjesavond met Sinterklaas en het opzetten van de kerstboom. Vooral Kerstmis vind ik leuk. We geven cadeautjes aan elkaar en eten extra uitgebreid.
De feestdagen zijn hier niet veel anders dan in Syrië. Ook daar vierden we kerst. Ik heb hier in Nederland niet een specifieke Syrische traditie die we volgen.” Marita vindt het vieren van de jaarwisseling leuk. “Met Oud en Nieuw kunnen we laat opblijven en ik vind het sierwerk mooi om te zien." Binnenkort begint de kerstvakantie en Marita kijkt hier erg naar uit.
Iedereen beleeft de feestdagen op zijn eigen manier
De verhalen van Ritske, Jazerah en Marita laten zien dat iedereen de feestdagen anders ervaart, en dat is precies wat ze zo bijzonder maakt. Of je nu een visuele beperking hebt, uit een andere cultuur komt of gewoon je eigen tradities volgt: iedereen beleeft deze feestelijke periode op zijn eigen manier.
Wil je meer lezen over hoe de feestdagen wereldwijd worden gevierd? Lees hier bijvoorbeeld meer over de jaarwisseling in andere culturen.