Voor theatermaakster Arlette Hanson is er niets mooier dan de magie van het theater. Toen Visio Onderwijs Grave haar meer dan tien jaar geleden benaderde met de vraag of hun leerlingen haar circus konden bezoeken, was ze meteen enthousiast. Maar al snel overviel haar een gedachte: “Hoe kunnen kinderen die niet kunnen zien genieten van een visuele ervaring als het circus?” Ze realiseerde zich dat niet iedereen kan meegenieten van de kunstvorm die haar zo dierbaar is. Hoewel de leerlingen uiteindelijk niet naar het circus gingen, liet de vraag haar niet los: Hoe kunnen mensen met een visuele beperking theater beleven zoals anderen dat doen?
Na gesprekken met organisaties als Koninklijke Visio en Bartiméus werd precies tien jaar geleden de stichting “Komt het Zien!” opgericht.
“Theater beleef je en voel je”
Stichting “Komt het Zien!” verzorgt live audiodescriptie voor mensen met een visuele beperking, zodat ook zij kunnen genieten van theater en evenementen. In 2014, het oprichtingsjaar van de stichting, werd audiodescriptie in landen als Groot-Brittannië al gebruikt, maar daar golden strikte regels: de beschrijving moest zakelijk blijven en beperkt blijven tot feiten. Er was geen ruimte voor persoonlijke interpretatie of emoties.
Maar dat botste met Arlettes visie én met de wensen van haar doelgroep. Volgens haar draait theater juist om emotie. “Theater beleef je en voel je.” Een droge beschrijving zoals “de acrobaat pakt de trapeze vast en zwaait heen en weer” is niet te vergelijken met een levendige weergave: “Hij grijpt de trapeze en zwaait hoog boven de grond van links naar rechts. O nee, hij lijkt bijna te vallen... Gelukkig, hij houdt zich nog vast!” Door emotie toe te voegen, krijgt een persoon met een visuele beperking dezelfde meeslepende ervaring als een ziende.
Een totaalervaring
“Komt het Zien!” biedt een complete ervaring die verder gaat dan alleen de voorstelling zelf. Het proces begint bij het bestellen van een ticket. Hierbij kun je aangeven dat je gebruik wilt maken van audiodescriptie. Vervolgens ontvang je thuis een digitale introductie over de voorstelling, met informatie over het verhaal, de personages, het decor en de kostuums.
Op de dag van de voorstelling vindt de "meet & feel" plaats. Tijdens deze sessie hoor je de stemmen van de acteurs en kun je decorstukken en kostuums voelen. Daarna begint de voorstelling, waarbij je via een koptelefoon of oortjes live naar de audiodescriptie kunt luisteren. Liever even zonder ondersteuning? Dan kun je het apparaat eenvoudig uitschakelen. Deze uitgebreide voorbereiding en begeleiding vraagt veel tijd en toewijding van de blindentolken, die dagenlang werken aan het creëren van deze totaalervaring.
Live of vooraf opgenomen?
Naast de live audiodescriptie van “Komt het Zien!” biedt de organisatie Earcatch vooraf opgenomen audiodescriptie voor een aantal vaste theatervoorstellingen. Dit maakt het mogelijk om op elke speeldag dezelfde ervaring te hebben. Maar welke optie is beter of toegankelijker?
Beide methoden hebben hun voordelen. Met Earcatch is elke uitvoering toegankelijk en hoef je geen rekening te houden met specifieke speeldagen. Toch heeft live audiodescriptie een uniek voordeel: het biedt ruimte om in te spelen op onverwachte gebeurtenissen, zoals een acteur die struikelt of een decorstuk dat omvalt.
Een toekomst vol theaterplezier
Tien jaar na de oprichting speelt “Komt het Zien!” een belangrijke rol in het toegankelijk maken van theater voor mensen met een visuele beperking. Jaarlijks maken zij tientallen voorstellingen beschikbaar, en de vraag blijft toenemen. De stichting is inmiddels bezig met het selecteren en voorbereiden van voorstellingen die pas over twee jaar op de planken staan.
En gaan ze het jubileum vieren? "Ja, we gaan inderdaad het 10-jarig jubileum vieren. De voorstellingen in de kerstvakantie krijgen een extra feestelijk tintje."
