Visio-ontwikkelingstherapeut Margreet Weidenaar geeft sinds een jaar kijkstrategietraining aan kinderen met een visuele beperking. Ze legt uit wat de training inhoudt en hoe het kinderen kan helpen om op een leuke, maar gestructureerde, manier naar lesmateriaal te kijken.
Waarom is er een kijkstrategietraining ontwikkeld voor kinderen met een visuele beperking?
“Uit onderzoek is gebleken dat functioneren op school visueel veel vraagt van een kind met een visuele beperking. Ze ervaren meer vermoeidheid tijdens het verwerken van de taken en het kost ze meer tijd en energie. Daarom wordt met de kijkstrategietraining de kinderen op een leuke manier aangeleerd om het lesmateriaal gestructureerder te bekijken. Het aanleren van kijkstrategieën helpt bij het verhogen van het tempo van de visuele informatieverwerking en het krijgen van overzicht.”
Wat wordt er bedoeld met kijkstrategie?
“Met kijkstrategie wordt bedoeld: de manier van het benaderen van kijktaken, waarbij een kind op een gestructureerde wijze de visuele informatie kan gebruiken die passend is bij de gevraagde taak. Denk daarbij aan hoe je een werkblad bekijkt: van links naar rechts of van boven naar beneden.”
Hoe is de kijkstrategie training opgebouwd?
“Belangrijke elementen uit de training zijn: bewuster kijken, eigen regie en meer zelfvertrouwen.
Een ergotherapeut of ontwikkelingstherapeut gaat gedurende twaalf sessie met het kind aan de slag met het aanleren van kijkstrategieën. Dit gebeurt meestal onder schooltijd in een rustige ruimte, zodat het kind echt geconcentreerd bezig kan zijn met de werkjes.
Tijdens de training wordt een gevarieerd aanbod van interessante materialen gebruikt, zoals zoekboeken, magneetfiguren en een iPad. Tussentijds houd ik de ouders en leerkrachten op de hoogte van de ontwikkelingen door middel van drie sessieverslagen. Na afloop van de training maak ik een eindverslag met advies hoe de getrainde vaardigheden een plekje kunnen krijgen in het dagelijkse (school)leven van het kind.
De opbouw van de training is elke keer hetzelfde: we starten met een observatieopdracht om het kijkgedrag van het kind in kaart te brengen. Daarna volgen één of meer oefeningen gericht op de deelvaardigheden. We sluiten af met een leuk en leerzaam spelletje op de iPad.
Er worden drie deelvaardigheden geoefend:
- Gestructureerd kijken in een bepaalde richting passend bij de taak, bijvoorbeeld van links naar rechts om een regel te volgen of van boven naar beneden;
- (Flexibel) in- en uit zoomen op een werkblad;
- Details bekijken en vergelijken.”
Voor wie is de training geschikt?
“Deze training is geschikt voor kinderen met een visuele beperking en CVI van vijf tot en met negen jaar met een nabijvisus die niet lager is dan 0.1. Met een lagere visus is het gebruikte beeldmateriaal namelijk te lastig.
Het kind wordt meestal aangemeld door de ontwikkelingstherapeut of ambulant onderwijsbegeleider. Er moeten bijzonderheden zijn in het kijkgedrag, waardoor verwacht wordt dat het aanleren van strategieën gericht op meer gestructureerd kijken het kind voordeel zal leveren binnen het onderwijs.
Maar het komt ook voor dat ouders of leerkrachten bijzonderheden opmerken. Bijvoorbeeld dat een kind het moeilijk vindt om zijn/haar aandacht op het schoolwerk te houden, overzicht te houden of dat hij/zij er veel tijd aan kwijt is. Zij kunnen dit dan aangeven bij de ontwikkelingstherapeut of ambulant onderwijsbegeleider. In het multidisciplinair overleg wordt verder besproken of de kijkstrategietraining geschikt is of dat er een andere training noodzakelijk is, zoals het loepspel of de crowdingstraining.”
Hoe pakken de kinderen de kijkstrategietraining op?
“Ik geef de hulpmiddelen mee in de klas, zoals de groene kijkpijl en een overzicht van de picto’s die gekoppeld zijn aan de verschillende deelvaardigheden, zodat ze ook in de klas verder kunnen oefenen.
De kinderen mogen zelf kiezen met welke opdracht ze willen starten, we laten ze kiezen uit de picto’s. Doordat ze zelf de regie hebben merk ik dat ze gemotiveerder zijn. Het kind vult aan het einde van de training een logboek in waarin ze schrijven hoe ze het oefenen vonden gaan.”
Wat ervaar jij als de meerwaarde van de kijkstrategietraining?
“We bieden de gereedschappen aan, maar niet de oplossing. De visus wordt niet verbeterd, maar ze leren hoe ze hun visuele mogelijkheden beter kunnen inzetten en gebruiken. Naar het kind noemen we het: “slimmer te leren kijken”. Dat spreekt ze aan. Ik zie dat ze minder hinder ervaren van de visuele beperking en dat hun zelfvertrouwen groeit. De kinderen krijgen beter overzicht over hun schooltaken. Ze merken ook op dat ze minder (kijk)fouten maken.
Omdat ze vlotter leren werken, merken ze op dat ze vaker even snel klaar zijn met een opdracht als klasgenoten, en niet altijd als laatste. Ze houden meer energie over om na school nog met vrienden te kunnen spelen of een hobby uit te oefenen.
Ik heb ook van ouders gehoord dat kinderen deze kijkstrategievaardigheden in situaties buiten school inzetten. Bijvoorbeeld tijdens een potje Rummikub. Of dat ze nu ineens vaker een boek pakken. Dat is wel heel leuk om terug te horen.”