Nieuwe methodiek leert zeer slechtziende en blinde kinderen inzicht krijgen in verband tussen 3D-object en 2D-weergave
Koninklijke Visio en Bartiméus, expertisecentra voor slechtziende en blinde mensen, hebben samen de Leerweg 3D-2D ontwikkeld. Met deze methodiek verwerven zeer slechtziende en blinde leerlingen stapsgewijs inzichten om de transformatie te begrijpen van een 3D-object naar een 2D-weergave. De leerweg is bedoeld voor leerlingen die door Visio en Bartiméus begeleid worden, zowel op de eigen scholen als in het reguliere onderwijs. De methodiek Leerweg 3D-2D draagt bij aan de missie van beide expertisecentra om leerlingen met een ernstige visuele beperking de kans te bieden optimaal te participeren in het onderwijs.
Veraf en dichtbij
Veel kinderen met een ernstige visuele beperking hebben moeite met het begrijpen van een getekende, voelbare, afbeelding van een 3D-object. Zij missen immers het visuele referentiekader, het geheugen, waarmee zij objecten en tekeningen kunnen herkennen. Iets wat zij driedimensionaal voelen, wordt ‘plat’ afgebeeld. Maar dat niet alleen; de tast is een wezenlijk ander zintuig om informatie mee te vergaren dan de visus (gezichtsvermogen). De visus is een zogenaamd overzichtszintuig, terwijl de tast juist een nabijheidszintuig is. Hierdoor is het voor blinde kinderen heel lastig om bij grote objecten overzicht te krijgen.
Verrast door verschillende aanzichten
Ook het gegeven dat objecten verschillende aanzichten hebben, is onbekend bij mensen met een ernstige visuele beperking. Dat een hond vier poten heeft is wel duidelijk. Maar dat het dier er bij een voor- of achteraanzicht nog maar twee kan hebben, weten zij vaak niet. Ans Withagen, projectleider van de Leerweg 3D-2D en orthopedagoog bij Visio Onderwijs: “Dit bleek tijdens workshops van onze projectgroep met volwassenen die blind waren geboren. Zij waren helemaal verrast! Een deelnemer gaf aan dat hij het wel een verrijking vindt om te weten dat er verschillende aanzichten zijn. Dit geeft hem een opening naar de wereld die om hem heen bestaat. Hij had er nu misschien anders over gesproken als hij dat in zijn jeugd zou hebben geleerd. Een prachtige aanleiding om er al op jonge leeftijd mee bezig te gaan. De ontwikkelde leerweg helpt hierbij.”
Alle inzichten op een rij
Alle inzichten die werkelijk anders voelen dan ze visueel worden weergegeven, zijn op een rijtje gezet. “In totaal zijn het 19 verschillende inzichten, van eenvoudig naar complex”, legt Withagen uit. “De hond met het verschillende aantal poten is er een van”, vult onderwijskundige en expert tactiele tekeningen bij Bartiméus Onderwijs Esther Rieken aan. "Een andere is een beker of een cilinder die rond aanvoelt maar die we als rechthoek tekenen. Of een kast achter een bed waardoor een deel van de kast op een tekening verdwijnt, maar er in werkelijkheid nog gewoon is. Het is niet vreemd dat kinderen die het zonder visuele informatie moeten doen dit niet zomaar begrijpen. Het is van belang dat deze kinderen de verschillende inzichten verkrijgen. Hiermee kunnen zij andere tekeningen beter begrijpen én zich een beter beeld vormen van andere objecten in de wereld om hen heen."
Opbouw in complexiteit en moeilijkheid
De Leerweg 3D-2D bestaat uit drie niveaus: voorbereidend, aanvankelijk en voortgezet. Hieraan is een leeftijdsindicatie verbonden van respectievelijk: 4 tot 7 jaar, 7 tot 11 jaar en vanaf 11 jaar. Elk niveau kent een opbouw in complexiteit en moeilijkheidsgraad. De leerweg bestaat naast de theoretische verantwoording en een handleiding uit vijf tot zeven lesbrieven per niveau met bijbehorende 3D- en 2D-materialen en tactiele tekeningen. Deze lesbrieven bevatten verschillende lessuggesties waarbij een object centraal staat, bijvoorbeeld: een schoen, een paraplu of een molen. Hierbij komt steeds het verband tussen het 3D-voorwerp en de 2D-weergave ervan in stapjes en vanuit verschillende invalshoeken aan bod. De 80 tactiele tekeningen zijn gemaakt door Dedicon.
Leerweg 3D-2D voor extern gebruik
Alle scholen van Visio en Bartiméus hebben een complete set ontvangen. In de loop van 2021 is het voor belangstellenden mogelijk om zelf een set samen te stellen. Dan stellen stellen Visio en Bartiméus namelijk alle bestanden beschikbaar voor extern gebruik.
Bekijk de presentatie van de Leerweg 3D-2D binnen Visio en Bartiméus op het YouTube-kanaal van Visio.
Over Koninklijke Visio en Bartiméus
Koninklijke Visio en Bartiméus hebben al jaren een belangrijke rol in het ontwikkelen van expertise en kennis om de best mogelijke zorg en ondersteuning te bieden aan mensen met een visuele beperking. Wij zetten onze kennis en expertise in binnen onze revalidatie, zorg en onderwijs en we stellen het ter beschikking aan andere partijen. Lees meer over Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen op visio.org en kom meer te weten over Bartiméus, voor alle mensen die slechtziend of blind zijn op bartimeus.nl.
