Nieuwe leerwegen "Teken mee" en "Ik en Rik"
Op 17 april 2024 vond de officiële lancering plaats van de leerwegen “Ik en Rik” en “ Teken mee”. Met presentaties over de leerwegen onder leiding van theatermaker Vincent Bijlo en met medewerking van “Rik”. Een mooie manier om nader kennis te maken en ervaringen uit te wisselen over het gebruik van de leerwegen. Na afloop reikten we koffers met materialen en methodieken uit. Die zijn voor de verschillende onderwijslocaties en aob-afdelingen zodat ze meteen met de leerwegen aan de slag kunnen.
Bekijk de webinars over de leerwegen terug
Naast de lancering van de leerwegen op 17 april organiseerden we in juni twee webinars over “Ik en Rik” en “ Teken mee”. Was je niet in de gelegenheid om deze webinars bij te wonen? Kijk dan hieronder de webinars terug.
Ik en Rik
Binnen Koninklijke Visio is er een leerweg ontwikkeld om kinderen met een zeer ernstige visuele beperking in de leeftijd van vier tot zeven jaar op speelse wijze ruimtelijke begrippen aan te leren. Deze methodiek is genaamd "Ik & Rik". Sommigen van u zullen zich wellicht afvragen waarom "Ik" vooraan staat in de methodiek, het klinkt zo egocentrisch. Dit heeft echter wel een belangrijke reden, aangezien kinderen zich leren oriënteren vanuit het eigen lichaam. Hoe verhoud ik me tot de ander en de ruimte? Rik is een handpop die bij de methodiek gebruikt wordt.
De methodiek wordt ontwikkeld door medewerkers van Visio, die speciale expertise en ervaring hebben op het gebied van de tast en de ruimtelijke ontwikkeling van kleuters die zeer slechtziend of blind zijn.
De leerweg kent vijf gebieden, waarop lessen en materialen zijn ontwikkeld, te weten:
- Lichaamsbesef & lichaamsschema bij "Ik"
- Lichaamsbesef & lichaamsschema bij "Rik"
- Ruimtelijke oriëntatie (dichtbij Ik)
- Ruimtelijke oriëntatie (grote ruimte)
- Ruimtelijke relaties
De lessen van de methodiek starten steeds met een speciale "Rik Rap" die voor de methode ontwikkeld is en een signaal voor de kleuters betekent, dat de les weer gaat beginnen en Rik op bezoek komt. Op onderstaande foto maakt u kennis met Handpop Rik die steeds op bezoek komt bij de kleuters en hen allerlei begrippen aanleert. 
Op onderstaande foto staat een grondplaat met dieren erop en een “kleine Rik”. Dit is een onderdeel van een speciaal ontwikkelde kinderboerderij met een stal erbij en allemaal verschillende dieren. Op het matrixbord kunnen alle dieren, de boerderij en kleine Rik geplaatst worden. Op speelse wijze kunnen kinderen oefenen met de ruimtelijke begrippen (het varken staat op de stal, de geit staat naast de koe etcetera).
Dit zijn slechts een paar voorbeelden uit de gehele lessenreeks. Alle lessen zijn getoetst en uitgeprobeerd in een zogenaamde pilotstudie. Op basis van de ervaringen met het lesmateriaal is alles aangepast naar een definitieve versie. De leerweg werd op 17 april 2024 geïntroduceerd bij leerkrachten en andere (onderwijs)collega’s, werkzaam binnen het onderwijs aan leerlingen met een (ernstige) visuele beperking.
Projectgroep bestaat uit:
Marijke van den Braak, ergotherapeut Revalidatie & Advies
Ingrid Stekelenburg, leerkracht van de kleutergroep
Marianne van der Vinne, ambulant onderwijskundig begeleider
Ans Withagen, orthopedagoog/GZ-psycholoog
Meer informatie
Meer informatie: neem contact op met Ans Withagen of Marianne van der Vinne.
Teken Mee
“Teken mee”, ontwikkeld door Koninklijke Visio samen met Bartiméus, is een gestructureerde leerweg om blinde kinderen te leren tekenen. Een dergelijke leerweg was eerder nog niet voorhanden, waardoor leerlingen afhankelijk waren van de begeleider of leerkracht en/of het aanbod van tekenmaterialen op school als het gaat om het aanleren van deze vaardigheden.
De doelstelling van deze Leerweg is tweeledig:
A. De leerlingen krijgen binnen het onderwijs van Cluster 1 op systematische wijze tekenvaardigheden aangeleerd. De Leerweg richt zich zowel op technische als meer creatieve vaardigheden. De Leerweg beoogt tevens het ruimtelijk inzicht te stimuleren door de relatie te leggen tussen de tekening en een object.
B. De Leerweg beoogt de leerlingen nieuwe uitdrukkingsvaardigheden aan te bieden. Dit is zowel prettig voor de leerling zélf, maar dit biedt ook nieuwe inzichten aan de begeleiders en anderen in de omgeving van deze leerlingen. De wijze waarop leerlingen tekeningen vormgeven over bepaalde objecten, geeft de begeleiding meer inzicht in de conceptvorming van deze leerlingen. Wat betekent een boom voor hen? Hoe tekenen zij een grote eik? Hoe beleven zij deze, als ze hem niet kunnen zien of aftasten van wortels tot kruin? Of hoe ziet een auto eruit?
De leerweg kent een opbouw in moeilijkheidsgraad. Er is aangesloten op de Leerweg 3D-2D (zie voor meer informatie over deze Leerweg EduVIP), en onderscheidt dezelfde drie verschillende niveaus, namelijk:
- Voorbereidend niveau: leeftijdsindicatie 4 tot 7 jaar.
- Aanvankelijk niveau: leeftijdsindicatie 7 tot 10 jaar.
- Voortgezet niveau: leeftijdsindicatie vanaf 11 jaar.
De Leerweg bestaat uit een basisset, welke aangeboden kan worden op elk niveau en daarnaast lesbrieven binnen verschillende tekengebieden geordend op leeftijdsniveau.
De Basisset
Met deze lijnen en vormen (en combinaties hiervan) kan de visuele wereld afgebeeld en besproken worden met de leerling, maar kan de leerling ook zijn tactiele of auditieve beleving overzetten op papier. De lijnen kunnen een huis vormen zoals wij hem visueel zien en de lijnen kunnen ook ingezet worden om een huis weer te geven, zoals hij tactiel wordt waargenomen.
Deze lijnen worden multimodaal aangeboden. Dit betekent dat nieuwe lijnen aangeleerd worden via verschillende kanalen: met verbale ondersteuning (liedje, rijmpje), door te voelen, door te luisteren, door herhaling van bewegingen. Zo kan ieder kind een manier kiezen om ze te verinnerlijken via eigen voorkeurszintuig of kanaal.
De Lesbrieven
Voor alle drie niveaus (voorbereidend, aanvankelijk & voortgezet) zijn lessen uitgewerkt binnen de volgende tekengebieden:
- Lijnen en vormen
- Technieken/gereedschap
- Ruimtelijke begrippen en vlakverdeling
- Tekenen en Natekenen
- Mensfiguur
De volgende uitgangspunten zijn daarbij gehanteerd:
- Vanuit ontdekking en beleving (experimenteren) naar concretere uitvoering (gericht toepassen).
- We werken van meer grof naar meer fijn motorische opdrachten
- In de Leerweg gaan we van een concreet naar een meer abstract niveau
- De opdrachten en tekeningen zijn aanvankelijk enkelvoudig en bouwen op in moeilijkheidsgraad
Om plezier te beleven aan het tekenen is de juiste begeleiding door de leerkracht van groot belang, de belangrijkste tips staan hieronder in de tekening samengevat. 
De projectgroep bestaat uit:
Brenda Zwijnenburg, ambulant onderwijskundig begeleider, Koninklijke Visio Onderwijs
Miranda Zwijgers, ergotherapeut, Koninklijke Visio Revalidatie en Advies
Alies Aarts – van der Moer, ergotherapeut, Koninklijke Visio Revalidatie en Advies
Chantal te Boekhorst, ambulant onderwijskundig begeleider, Koninklijke Visio Onderwijs
Eric de Quartel, coördinator braille- en tactiele ontwikkeling en leraar biologie, Bartiméus Onderwijs
Noortje Opsteegh, leraar handvaardigheid, Koninklijke Visio Onderwijs
Ans Withagen, orthopedagoog/ GZ-psycholoog, Koninklijke Visio
Meer informatie
Meer informatie: neem contact op met Ans Withagen, Noortje Opsteeg of Miranda Zwijgers. 