Iva Adrichem is door een erfelijke oogaandoening blind geboren. Haar moeder komt uit IJsland en haar vader is Nederlands. Afgelopen half jaar heeft de 19-jarige Iva bij Visio Het Loo Erf (VHLE) een intensief revalidatietraject gevolgd. In die tijd hebben diverse vakgroepen nauw samen gewerkt om Iva voor te bereiden op haar toekomst. Hopelijk in de muziek. Zij wil namelijk naar het conservatorium.
De afgelopen tien jaar woonde je in IJsland. Hoe was het om daar op te groeien?
Voor mij en mijn ouders is mijn oogaandoening altijd een gegeven geweest. Voor een blind kind is IJsland een fijn land. Je kunt je daar erg vrij bewegen. Ik ging gewoon naar een buurtschool. Ze willen dat de mensen in één grote samenleving leven die niet oordeelt op beperkingen. Het was soms wel een “struggle”, maar als je in oplossingen denkt komen de struggles meestal wel goed. Mijn ouders en ik moesten veel zelf uitzoeken en regelen voor mijn onderwijs. Zoveel blinde scholieren zijn er niet in IJsland… Gelukkig is het IJslandse schoolsysteem door de jaren heen stukken beter geworden. Nu bestaat er een organisatie, vergelijkbaar met Visio. Hier kunnen scholen lesmateriaal en bijlessen aanvragen in bijvoorbeeld braille en computervaardigheden voor leerlingen met een visuele beperking.
Van mijn 4de tot mijn 18de speelde ik piano. En toen ik 13 jaar was ging ik aan klassieke zang doen. Een jaar later, ik was 14, kreeg ik mijn eerste rol in de opera La bohème. Dit is wat ik wil, dacht ik toen. Op het podium staan, de bedrijvigheid backstage. Ik vond het allemaal prachtig. Maar ik denk dat een operacarrière er niet in zit. Daar komt te veel acteren bij kijken en daar ben ik geen ster in. Ik wil verder in de klassieke zang, met het accent op barokliederen.
Hoe ben je van IJsland bij Visio in Apeldoorn terechtgekomen?
Tot mijn 9de zat ik op de Visio-school in Amsterdam-West. Daarna zijn we naar IJsland verhuisd. Omdat ik graag naar het conservatorium in Nederland wil, heb ik besloten eerst naar VHLE te komen. Een vriendin die ik nog van school kende in Nederland raadde het mij aan. Zonder haar had ik waarschijnlijk geen kennis met VHLE gemaakt. Een half jaar alleen maar bezig zijn met mijn blind zijn en steeds andere blinde en slechtziende mensen om mij heen... niks voor mij, dacht ik eerst. Nee, ik ben gewoon als iedereen, zei ik altijd. Achteraf een beetje naïef. Want wie is iedereen? Bovendien is niemand hetzelfde. In mijn geval bepaalt mijn blindheid voor een groot deel de manier waarop ik mijn leven leid. Mijn tijd bij Visio Het Loo Erf is een schat aan rijke ervaringen gebleken.
Wat hoop je te bereiken nu je revalidatietraject bij VHLE erop zit?
Om op eigen benen te staan. Mijn directe familie woont in IJsland. Ik zal het dus grotendeels alleen moeten rooien als ik word aangenomen op het conservatorium. Want dan ga ik op kamers en zal ik voor mezelf moeten zorgen. Ik denk dat het voor iedere student die naar het buitenland verhuist een grote stap is. Maar als je blind bent komen er wel extra lastige dingen bovenop. Zo moeten blinde studenten zich enorm concentreren op hun mobiliteit in de eerste periode van hun studie. En dan is er nog de dagelijkse omgang met huis- en studiegenoten, boodschappen doen, op tijd op college komen, je lessen voorbereiden en je tentamens halen. Deze dingen lijken voor veel mensen vanzelfsprekend. Maar ik ben mij ervan bewust dat ze mij extra tijd en moeite gaan kosten, zeker in het begin.
Hoe hebben de mensen bij VHLE je daarbij geholpen?
Bij VHLE heb ik geleerd meer stil te staan bij bepaalde zaken. Meer de tijd te nemen voor dingen. Maar ook om grenzen te stellen en mijn energie te bewaken. Ook heb ik veel geleerd in huishoudelijke vaardigheden en heb ik mobiliteitstraining gehad. Dus dat je leert om te reizen met openbaar vervoer bijvoorbeeld. Daar heb ik veel aan gehad.
Omdat ik op mijn 9de wegging uit Nederland was mijn Nederlands niet goed genoeg voor een studie op hoog niveau. Ik kon wel vloeiend Nederlands spreken, omdat mijn vader altijd met mij in het Nederlands communiceerde. Ik had alleen een behoorlijke achterstand in spelling en grammatica. Op Het Loo Erf is een vakgroep Nederlandse taal. Dankzij hen heb ik mijn spelling en grammatica goed bijgespijkerd.
Welke rol heeft muziek gespeeld in je revalidatie bij VHLE
Muziek heeft mij er echt doorheen gesleept, helemaal op de momenten dat het traject zwaar en confronterend was. Naast mijn traject volgde ik zanglessen en op Het Loo Erf had ik een supergoede muziekdocent die mij achter de piano begeleidde. Met die docent, Matijs de Roo, heb ik mij op de muziektheorie gestort, waaronder braillebladmuziek. Theorie is een heel belangrijk onderdeel van het toelatingsexamen.
Het werk met Matijs is een goede voorbereiding geweest. Ik wil namelijk toelatingen doen voor drie conservatoria: Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Ik realiseer mij ten volste dat de kans dat het niet doorgaat groter is dan dat ik word aangenomen. Deze conservatoria nemen maar tussen de drie en vijf studenten aan per jaar. En ruim honderd mensen doen auditie… nou, dan is een back up-plan wel handig.
Waaruit bestaat dat back-upplan?
Dan ga ik terug naar IJsland om rechten te studeren. En dan kom ik weer terug naar Nederland voor een master. Maar wat de toekomst brengt, is nu even afwachten. Het hangt er natuurlijk ook vanaf of en waar ik word aangenomen voor het conservatorium.
Wat is het grootste inzicht dat je afgelopen 28 weken hebt gehad hier bij VHLE?
Dat ik heb geaccepteerd dat ik überhaupt een beperking heb. Ik ben ook milder gaan kijken naar mijn blindheid. Het is voor mij altijd een hele stap geweest om hulp te vragen, zeker aan onbekende mensen. Ik zat erover in dat mensen mij minderwaardig zouden vinden. Nu ben ik me ervan bewust geworden dat hulp aannemen ook een teken van kracht is. Daarnaast heb ik veel respect gekregen voor mensen die door hun plotselinge blindheid bijna helemaal opnieuw moeten beginnen. Zoals nieuwe vaardigheden voor hun beroep moeten ontwikkelen.
Waar ik me trouwens ontzettend aan erger is dat veel mensen blindheid alleen maar als iets negatiefs ervaren. Dat geldt niet alleen voor goedziende mensen. Ik vind ook dat veel slechtziende en blinde mensen enorm veel zelfmedelijden hebben. Het is niet voor honderd procent een beperking. Voor mij zitten er ook veel positieve kanten aan.
Zoals?
Nou, ik kan heel goed luisteren en ik beoordeel mensen niet op hun uiterlijk, om maar wat te zeggen. Mensen met een visuele beperking ontwikkelen hun andere zintuigen vaak beter dan mensen die kunnen zien en die bijna alleen maar vertrouwen op de informatie die hun ogen hun geven. Ook bij VHLE wordt veel aandacht besteed aan het optimaal benutten van andere zintuigen. Je kunt je als blinde goed focussen, omdat je minder snel wordt afgeleid door visuele prikkels. Ook leer je al vroeg inventief te zijn, want je wilt – ik in ieder geval wel – mee blijven doen met je ziende leeftijdsgenoten.
Zou je andere jongeren adviseren een intensief revalidatietraject bij VHLE te volgen?
Ik zou zeggen: geef het een kans. Soms moet je principes of bedenkingen aan de kant zetten om vooruit te komen. Je krijgt hier veel structuur. Je hebt trainingen van 8.30 uur tot 17 uur. Dat klinkt zwaarder dan het is. Er wordt goed gelet op je energiebalans. Het leren bewaken en verdelen van je energie vormt sowieso een rode draad in het revalidatietraject. Voor de rest lijkt het wel een beetje op het studentenleven met huisgenoten. Je hebt hier een grote stamtafel waar je elkaar kunt ontmoeten en soms gaan we met een groepje Apeldoorn in. Naast de trainingen mag je zelf je tijd indelen en activiteiten bepalen.
Tot slot, welke hulpmiddelen gebruik je?
Een brailleleesregel met Jaws. En natuurlijk de VoiceOver-functie van Apple. Mijn iPhone is mijn kind, zeg ik altijd. Ook vind ik het belangrijk om er goed uit te zien. Daarvoor hebben mensen met een visuele beperking ook hulpmiddelen, bijvoorbeeld apps op de telefoon die informatie door kunnen geven over wat voor kleuren hun kledingstukken hebben. Ik zweer bij de mirrorless makeup tutorials op YouTube. Die video’s hebben mij geleerd hoe ik op een veilige manier zelfstandig mijn make-up kan doen. Want zoals mijn opa, die mij in een half jaar tijd enorm veel Nederlandse uitdrukkingen heeft geleerd, altijd zegt: “Kleren maken de man.”
Reacties